KONTEYNER FİYATLARININ GELDİĞİ SEVİYE VE BU DURUMUN ARKA PLANI ÜZERİNE DÜŞÜNCELER
Freightos Baltic Index (FBX) / Global Container Freight Index; küresel konteyner fiyatlarındaki haftalık gelişimi izleyebileceğiniz ve bu alanda faaliyet gösterenlere veri teşkil edecek bir endeks. Size, 40-inch HC (high-cube) bir konteynerin ortalama fiyatını takip etme olanağı sağlıyor.
Aşağıdaki 11.6.2021 tarihli FBX endeksinden 40 inç HC bir konteynerin haftalık fiyat gelişimini görebilmek mümkün. 11 Haziran 2021 tarihi itibariyle FBX endeksinin değeri 5.926 USD seviyesine ulaşmış durumda. Grafik, 2020 yılında ortalama 1.400 USD düzeyinde olan konteyner fiyatlarının son 1 yıl içerisinde 3,2 kat artarak 6.000 USD mertebesine ulaştığını gösteriyor.
FBX endeksine ilaveten, bir de konteynerlerin bulunabilirliğini gösteren CAx Konteyner Bulunabilirlik Endeksi mevcut. CAx endeksi ise 40 inç HC bir konteynerin, dünyadaki 11 temel rota için bulunabilme oranını veriyor. Aşağıda 2019-2020-2021 yılı verileri bulunan endeksin detayına baktığımızda; 2021 yılında, tüm rotalarda konteyner bulunabilme oranının, 2019 ve 2020 yıllarına oranla arttığını görmek mümkün. 2019 ve 2020 yıllarında %40’lar seviyesinde olan bulunabilme oranı 2021 Haziran ayı itibariyle %60’a ulaşmış durumda. Buna karşılık konteyner fiyatları ise halen artmaya devam ediyor.
2,35x11,98x2,35 metre ebatlarındaki, 66 m3 hacimli ve 3,7 ton ağırlığındaki, yaklaşık 26 ton azami yükleme kapasitesine sahip ve satın alma maliyeti 4.000 – 6.000 USD arasında olan bir konteynerin, sadece tek bir yöndeki yükleme bedelinin bu seviyeye ulaşmış olması bile kendi başına değerlendirmeye değer bir konu.
Ülkemizin ihracattaki ortalama USD/kg fiyatı 1,20 USD/kg düzeyinde.
Gelişmekte olan diğer ülkelerin USD/kg ihracat fiyatlarının da bizimle benzer değerlerde olduğunu; buna karşılık gelişmiş ülkelerin USD/kg ihracat tutarlarının bu seviyelerin 4-5 katı seviyesinde olduğunu dikkate aldığımızda, son dönemde konteyner fiyatlarının ihracat mal bedelinin önemli bir seviyesine ulaştığı görülecektir.
Konteyner konusuna bu bakışı açısı ile baktığımızda; azami 26 ton yükleme yapılabilen -kaldı ki gerçek hayatta bu değerlere yoğunluk farklılıkları, boşluklar… gibi nedenlerle çoğunlukla ulaşılamıyor- bir konteynere yüklenebilecek ortalama ihracat fiyatını baz alarak maksimum ihracat tutarı (26 ton x 1.1 USD/kg) = 28,600 USD yapıyor. Sadece konteyner bedeli bu tutarın yaklaşık %20’sine denk geliyor. 26 ton azami yüklemenin pratikte yapılmadığını dikkate aldığımızda mevcut konteyner fiyatlarının toplam ihracat bedelinin %40’ına ulaştığını söyleyebiliriz.
Buradaki en önemli soru: ortalama 14-15 bin USD tutarında ihracat malı yüklediğimiz bir konteynere yaklaşık 6,000 USD / mal bedelinin %40 oranında konteyner maliyeti ödeyerek, konteyner başına 75 bin USD yükleme yapan ve bunun yaklaşık %8’i konteyner maliyeti yüklenen gelişmiş ülkelerle nasıl rekabet edip, ihracatımızı sürdürebilir bir şekilde nasıl arttırabileceğimiz.
Bu anlama geliyor?
Mevcut durumun ve fiyatların kalıcı hale gelmesi durumunda gelişmekte olan ülkelerin ihracatını yaptıkları ürünlerin gelişmiş ülke pazarlarında üretilmesinin daha avantajlı hale geleceği ve üretimde yerelleşme ile sonuçlanacağını öngörmek zor değil.
Yüksek konteyner fiyatları gelişmekte olan ülkelere karşı ciddi dış ticaret açığı veren İngiltere, ABD gibi ülkelerin kendi ekonomilerini korumak için yaptıkları bilinçli bir tercih olabilir mi?
Bu riski görerek, bizim de ülke olarak kilo başına ihracat değerimizi nasıl yükseltebileceğimiz konusundaki stratejimizi bugünden ortaya koymamız gerekiyor.
İhracatta katma değerli ürüne yönelmek, gemi taşımacılığı alanında yatırım yapmak ve yerel üreticilerimizi küresel oyuncu olmaya yönlendirmek bu stratejinin önemli unsurları olarak önümüzde duruyor.
13/06/2021
Etiketler: