Big Mac Endeksi

Big Mac Endeksi adını Mc Donalds’ın Big Mac hamburgerinden alır. Big Mac Endeksi 1986 yılından bu yana Ocak ve Temmuz aylarında güncellenerek Ekonomist Dergisi tarafından yılda 2 defa yayınlanır. Big Mac Endeksi, her ülkedeki Big Mac’in yerel para cinsinden fiyatının Amerika’daki Big Mac fiyatına bölünmesi ve bu değerin satın alma gücü paritesiyle düzeltilmesi sonucu ülkelerin para birimlerinin amerikan dolarına karşı değerini göstermeyi hedefler.

Big Mac hamburgerinin içerisinde kira, ücret, et, ekmek, enerji, genel gider,... ve benzeri harcamaların bulunduğu ve aynı standart ürünün dünyanın farklı noktalarında, aynı anda satıldığından hareketle bu tür bir değerlemeye baz olabileceği düşünülmüştür.

Ekonomist dergisinin 2017 yılı, Ocak ayı veri setine göre bugün Amerika’da Big Mac ortalama 4,93 USD’ye satılıyor. Aynı hamburgerin Türkiye’deki satış fiyatı ise 10,75 TL’dir.

4,93 USD, bugünkü kurdan (1 USD = 3,70) hesaplarsak 18,24 TL’ye denk gelmektedir. Buradan, Türkiye’de Big Mac’i Amerika’dan %41 daha ucuza yediğimiz sonucu çıkarabilir miyiz?

Veyahut, Türkiye’deki Big Mac’in satış fiyatını, Amerika’daki Big Mac’in satış fiyatına bölerek (10,75/4,93), dolar/TL kurunun gerçek değerinin 2,18 olması gerektiğini, buna karşılık 03.02.2017 itibariyle; 3,70 seviyesinde bulunan dolar/TL kuruna bakarak Türk Lirasının %70 değerli olduğunu söyleyebilir miyiz?

Cevap kesin olarak: Hayır! Söyleyemeyiz.

Ocak 2017’de yayınlanan, Big Mac endeksinde; satın alma gücü paritesine göre düzeltilmiş Big Mac fiyatının 2,75 USD olduğu ve bu fiyatı dikkate alarak (10,75/2,75) gerçek dolar/TL kurunun 3,91 olması gerektiği gösterilmiştir.

Türk Lirası kazanan bir işçi parasını Türk Lirası, dolar olarak gelir elde eden bir Amerikalı ise parasını dolar olarak harcar. Satın alma gücü paritesi ülkeler arasındaki gelir düzeylerindeki değişiklikler nedeniyle fiyat farklılıklarını ortadan kaldırarak her iki ülkede aynı satın alma gücünü gösteren paritedir.

Bu nedenle de Amerika’daki ve Türkiye’deki big mac fiyatlarını doğrudan birbirine bölmek suretiyle bulunan kurun bir anlam ifade etmeyeceğini, satın alma gücü paritesine göre düzeltilmiş Big Mac endeksinin daha doğru bir değerlendirmeye baz olacağını söyleyebiliriz.

Konuya başka bir açıdan yaklaşırsak; saatlik asgari ücret Amerika’da 7,25 USD, Türkiye’de ise 7,90 TL’dir (1,778/225 saat = 7,90 TL). Bu da Amerika’daki asgari ücretli bir çalışanın, bir saatlik çalışması karşılığında (7,25/4,93 = 1,47); yaklaşık 1,5 adet Big Mac yiyebildiğini; Türkiye’deki asgari ücretli bir çalışanın ise bir saatlik çalışması karşılığında (7,90/10,25 = 0,77) bir adet Big Mac’in sadece %77’sini yiyebildiğini göstermektedir.

Bu da bizi fiyat ve değer noktasına getiriyor. Bugün 3,70 TL verdiğinizde 1 Dolar satın alabilirsiniz. Peki 1 doların gerçek Türk Lirası değeri nedir? Big Mac endeksi bu değeri bize gösteriyor mu? Veya ne kadar doğru gösteriyor?

Fiyat, değerden küçükse alınır. Fiyat, değerden büyükse de satılır.

Dolar/TL yatırımcısı için de Big Mac Endeksi sadece yaklaşık bir değer gösterir. Bu değere bakarak alıp, satma kararı ise kişiye göre değişir.

Etiketler: Big Mac Endeksi, dolar TL, satın alma gücü paritesi, SAGP,